Tuesday, October 23, 2012

Shillong ZSP leh Zou Nam Tanchin Tomkim (Brief history of ZSP and Zou community in Shillong)

- Johny Lalbiaklian.

 1980 malam peh in Zoute zong akhom khom in Shillong tualpi ah naki um sam hi. Hun le nite hing pei toujel in Pasian hepina toh Zoute zong sepna (service) leh siamzilna (education) pansanin shillong a um awl nounou in ahing kibelap toujel hi.

Tuahunlaiin, shillong ah eimi (Khulsuan/Zosuan)Manipur ahingkipante itawmmama nalai uhin, Eimi Students Union Shillong kichi zong ana um zozen hi. Tam union in mijousia ahuap ziahin, akithupi bol mama hi. Hinanleh Mizoram leh Nagaland a iu-inauten ang join valong sih uhin, Manipur a eimi khenkhatte tuabang veve zong a um hi.

Tuahunlai in Pasian biah kikhopna lam ah, Zou, Simte, Paite, Sukte(Tedim Chin) kichite pen Hagau thulam ah, Zomi Worship Service min in mun khat ah ina umkhom uhin, kikhop leh phatna lasahte bang anuam mama hi. Eima keeng mai a ding thei kihi napiin kigawmna ingainat jiah leh iham ipau kikop thei gige tobang ihijieh in atunga igen nam teng pen ZWS min in hagau thu ah ina kigomkhawm uhi. Hinanleh tahsa lam in mihingte ang zaw paipai khah ziah in, michin in amauh chibing-nambing chiat ang ngai poimaw ua, tuaziah in pawl tuamtuam ah ina kikhen kia uhi.

Tuaziah in ei Zoute zong, Zosuan teng tutadi a kigawm theilou phot ihi tahleh, chiin ZSP huisiangthou in ang sem/muut panta hi. Tuachiin ei Zou student um kham teng in December 1981 in Pu Kapkhanthang, Manager Bank of India, quarter (inn) ah Advance Christmas man khawmna dan deu in ann kuangluina ana nei uhi. Tuahun in association bangma na ding nailou ua, lamkai chidan zong naki tel tuomlou uhi. Tuachiin, akum kia February 1982 in Pu Kapkhanthang inn ma ah ZSP phu detna kawm dan in ann kuong luina nanei uhi. Tuahun a nalamkai lubawh diah teng ahileh: Pu Kapkhanthang, Pu Stephen Mangsuanthang, Pu Philip Thanglienmang, leh Pu John Tualzamang te ahi uhi. Hinanleh executive body kitelna/kiguotna nanei tuon lou uhi. Amauh teng lamkai nan nehkhawm dawnkhawm leh kipawl khawma ZSP min in na bawl toujel uh chi ding ahi. Tualeh, detail record bangma zong ananei tuan sam sih uhi.

1983 kum in Pu Thangngaimang Shillong ana tung a, Zou ten naki muan pi mama uhi. Ama hun apat in ZSP lamkai panmun guolna na nei ua, aman president hina natu ngal hi. Tuami kum 1983 khu ZSP Shillong phukum chiin tuni tan in ana kipeipi suah ta hi. Tuazou kum hing pei jel te ah Pu Nungkhochinpau, Pu Gouchinlian leh adangte ana tung tou kia uhi. Thamlou in 1986 in Pu Johny Lalbiaklian, the great singer and entertainer, ‘James Bond’ dan deu in leh Zou lianu Miss Angela Chiindeikim, Esther Vungneiching, Mary Niangnou leh Miss Lhainei chite toh Shillong vangkhuo hing lut khawm ua, miten Zoute mama melhoi, zeii, bawlthei ang chipan ta uhi. Hinanleh, Zouten unau kigawm khawmna photphot naki dei ziah in 1984 apat in ZSP sa’ng in ALZOSA (All Zomi Students’ Assn) Shillong naki pibawl zaw ta hi. Ahivangin, Shillong a Zou umtepen kaki it seng seng valong ua, kumteng in mun tuam tuam ah, Zou Innkuan minin nekhom donkhom ka bol zing uhi. Inn lamki phoh seng nonlou ahita diai mah, Advance Christmas- Christmas leh New Year bang innlang saangin anopzokon jel hi.

 Hun hingpei toujelin, Zoutate Shillong ah laizil mi hing tam semsem a, tuachiin 1992 in Zou Sangnaupang Pawlpi pen na ki ding tha kia hi. Tuochin 1994 apat pu Daiminthang president nanuai ah motto tha “For God and Community”(Pasian leh Nampi a ding in) chi naki peipi hi. Tham lou in, ZSP in activities tuam tuam te ahing kinei thei a, Shillong leh Guwahati Doordarshan ah zong Zou-laam, Shillong ZSP adviser te toh(1992&1996) suhlatna vaki bawl zeih zeih a, sum tampi zong vaki lamdoh thei tahi. Tuachinin, Shillong pumpi leh North East mihingteng etthei ding in Zou Lam Doordashan Kendra ten dakal khat phial ahing ha tazen uhi. Azieh bang? Zou Nungah leh Zoutangvalte Zou puandum toh kolten kilom samama uhi.Tuahun lai a ZSP adviser te ahi uleh Pu Rev. Lianchinkhup, Pu Johny Lalbiaklian leh Pu Ginzamang te a hi uhi. Tuoleh Pu Ginzamang lamkainan, Uisa hateng phial in akinejel hi. Tam hunlai a news minthangpen ahi leh Suldap Timely kichi khu ahi. Tuoleh inn(house) minthang pen leh mijousia kholmunna pen Suldap Cottage akichi kia hi. 1998 Churachandpur namkal buai zou tuam vel in, ZSP Shillong pen “Zou” apat “Zomi” chiin heng hikia jel hi. Shillong a Zou sangnaupang te a ding leh society a dia nasep tuom tuom na peipi jel lai in

1998 kumtawp lam deu in Zou Innkuan Fellowship (ZIF) chia Shillong Zouteng bieh kigawmna pen ana keek hi. Mavang kinepnalian tah hing pieng ding china toh Zou Presbyterian Church (ZPC) atuom ah hing piang hi. Hinan leh tambang sil angpientah jieh in Shillong ZSP leh Zouta integrity ana sukha mama hi. Ahin, milungsim pichingte leh Pasian panpina zalin, olnou nouin in kitheisiamtuona ahing um hi. ZSP lamkaiten bang chi leh Shillong a Zou tate munkhat ah kigawm in Pasian ibekhom thei kia ding uai ?chin lung a geel zing uhi. Tuachiin August 2002 in khatvei toh mipi ki kai khawm kia a, ZIF leh ZPC a kikhawm teng han khawm in, St.Edmund’s Hall ah Zou Worship Service (ZWS) chia min vaw tha in Pasian bieh khawmna akinei hi. Hinanleh hakhat mai ina kikhawm thei ua, tua zou in ikikhen thang kia jel uhi. Masang a kikhenna pen bangma hilou a, tami tung a sil tung pen in Zou mipi leh siam zilte tung ah nasa tah in guu (venomous effect) anei kon hi. Nidang a ZIF ana kichi teng khu ZWS in hing peitou den uhi. Hattuom thu ma hijel... Hinanleh, tam ZWS pen tukum 2008 in keeh kia a, Shillong Lutheran Church hing pieng kia sawnsawn hi. Aban ah bangang um kia diai????

 ZSP a “Zomi” kichi pen deilou a ngaidan nei bang zat e khat hing ki um kia in, 2005 keima (Pu Johny) makai na in khat vei toh “Zou” chiin naki heng kia a, hinanleh ngaidan kibang bukim theilou ana hi chiang in August 2006 in Shillong a Zou migun umsun teng kihan in Pu Gouchinlian inn, Nongrims Hills ah ngun tahin tam tungtang genkhawmna akineinkia hi. Ngaidan tampi kisung a, Pu Johny ma in “Zou” kichi zaw ding apoimaw dan paper presentation bawl liang in gen a, nanleh thupuosahna a um thei tuan lou ziah in, atawp in voting system kipeipi mai hi. Tuachiin ZSP Shillong pen Zomi Sangnaupang Pawlpi, Shillong Branch chiin, ahpi lungvai thaw bang in, kiheng kia jel hi. Hinanleh, tuami nia chiemte thei kham silkhat ahileh – inampi kigawmna min zousia a “Zomi” pen “Zou” chia heng bei ding deina khu peipi suah ding in thu akilel hi. Tuathamlouin, ahitheitan a awaremness campaign te bawl zing ding deina toh Zou Identity Awareness Committee (2006) Shillong chi phu khiat ahita. Tuachiin, Chairman dingin Pu Johny Zou, secretary dingin Pu Gouchinlian chite guan ngal ahi. Vangphat huoitah ichi diai mah, eima panlahna umseng lou in, innlam headquarter ten “Zomi” chia imin neiteng uh “Zou” chiin ang ban hen gam siang keei ta uhi. Pasian kung ah nuamthu tut zingta vai.Ihhina ma ihhina bangin ihpom theita hi.

Tawpna dingin, ZSP Shillong Branch in igenkhah lou sil tampi zong anaki bawl kha ding a, hinanleh genseng lou ding ihiman un, tamtan in khawlsah phot mai vai. Bangteng tung a tanlou a 1980s lai apat 2008 chianga, 25th Silver Jubilee hing musah tu Van a i Pa Pasian phat in um zingzing ta hen. ZSP Damsawt heeeen…..

(This article is taken from Zoheisa Silver Jubilee Souvenir: 1983-2008, ZSP Shillong Branch)

No comments: